Nettie is achterin de vijftig en plotseling weduwe geworden. Haar man was ondernemer met een hang naar steeds nieuwe avonturen maar zonder happy end. De kinderen zijn het huis uit en druk met hun eigen leven. Nettie kan wel wat geld en aanspraak gebruiken. Een vroeger bestaan voor de klas was geen succes. Voorlezen deed ze in het onderwijs graag. Nettie houdt van verhalen en krijgt het idee om bij mensen thuis voor te lezen, aan het eind van de dag, voor het slapen gaan als een literaire nachtzuster. Ze raapt haar moed bij elkaar en plaatst een advertentie met daarin de originele combinatie van brede heupen en geen seksuele bedoelingen. Ze verricht haar werk in slaapkamers en dan kun je maar beter op voorhand duidelijk zijn. Snel melden zich de eerste klanten en Nettie raakt betrokken bij de intimiteiten van hun levens. Dat het hier een activiteit betreft die de gangbare grenzen van de privacy overschrijdt, blijkt uit het feit dat de voorlezer de beschikking krijgt over de huissleutels van haar klanten.

Vrouw, 59, moederlijk voorkomen, brede heupen, prettige stem, komt u voor het slapen instoppen en voorlezen. Discr. Verzek. Beslist geen seks. Bedoel.

Er blijkt een markt te zijn voor instoppen en voorlezen. Nettie komt bij een gemengd gezelschap over de vloer. Er is een meisje dat weigert naar school te gaan en waar de moeder de assistentie van Nettie in roept. Verder is er onder meer een sombere grondstewardess en een man die graag wil weten hoe hij met vrouwen dient om te gaan. De keuze voor het verhaal komt soms van de klant en soms van de voorlezer. Van der Meer geeft in het boek verschillende verhalen weer die haar klanten krijgen voorgeschoteld. Het boek is opgetekend uit de herinnering van Nettie afgewisseld met haar dagboekfragmenten uit dezelfde periode. Die constructie is een beetje dubbelop. Aan het eind biecht zij haar nieuwe bezigheid aan haar kinderen op. Dat was er nog niet van gekomen. Zij besluit het eigen dagboek voor te lezen. Je bent voorleesmoeder of je bent het niet. Het einde maakt duidelijk waarom de dagboekvorm kennelijk nodig was.

Vonne van der Meer is een ervaren vakvrouw. Ze beschikt over een levendige fantasie en formuleert met zorg. Haar werk is zeker een ode aan de kunst van het verhalen vertellen. Zij toont dat treffend via Nettie die haar klanten inwijdt in de techniek van het vertellen. Vanuit welk perspectief componeer je een verhaal en wat is een goede manier om spanning op te bouwen? Van lezen is het een kleine stap naar zelf schrijven. Hier dringt de schrijfster zich met haar denkbeelden aan Nettie op. Ambachtelijk zit het met De vrouw met de sleutel wel goed. Toch kan ik over haar laatste boeken niet enthousiast worden. Ze blijven slecht in mijn geheugen achter. Het vertelde beweegt zich onder een deken van braafheid. Grote literatuur dient ook te schuren en te wringen. Van der Meer zet haar morele dilemma’s nadrukkelijk neer. Er is geen onheuse bejegening zonder schuld liefst aangelengd met wat psychosomatische klachten als boetedoening. Er is meer zondebesef dan wandaad. In het vroege werk van de schrijfster klopte het verontrustende soms op de deur. Ooit was er een vrouw die de pornolectuur van haar man ontdekte. Verder herinner ik me een bijzondere adoptiegeschiedenis uit De reis naar het kind. Tegenwoordig blijven haar personages steken in behoedzaamheid. Zoals het publieke debat ondersneeuwt door de verstikkende werking van de politieke correctheid zo kan een roman ten onder gaan onder een te veel aan emotionele correctheid. Dan is lezen geen gewaagde zoektocht maar een oefening voor een leesclub. Heeft iedereen alle worstelingen opgemerkt? Waar gaat de vrouw onder gebukt?

Hoewel mijn leefstijl vermoedelijk meer verwantschap vertoont met de hare dan met de zijne, verzucht ik na een roman van Vonne van der Meer: wat snak ik naar een boek van Bret Easton Ellis.

Terug