Leesimpressies
Yasushi Inoue: Het jachtgeweer
- Nr. 27 - 2018
- Fictie is een domein waar de vrijheid regeert. Alles mag zolang het maar goed onder woorden is gebracht. Dat geldt zowel voor de inhoud als voor de vorm. In een roman mag er gemoord worden, lekker spannend, tevens is overspel toegestaan, doorbreekt de sleur, of mogen er politiek incorrecte praatjes verkocht worden want dat zet aan tot meningsvorming. Qua stijl zijn sprongen in de tijd toegestaan, mag de verteller onbetrouwbaar zijn of kunnen er wisselende perspectieven aan bod komen en is barok of sober taalgebruik om het even. Plat praten vormt evenmin een beletsel. Van een roman mag je verwachten dat er sprake is van consistentie binnen het gekozen kader. En zelfs dat is niet heilig. De wil van de schrijver is wet. Voor leesimpressies geldt min of meer hetzelfde. Op die regel bestaat een enkele uitzondering. Het druist in tegen de goede smaak als een leesimpressie langer is dan het besproken origineel. Dat doe je niet. Een leesimpressie mag niet de boventoon voeren. Hoofdzaak en bijzaak behoren rolvast te zijn. De novelle van de Japanse schrijver Yasushi Inoue, die leefde van 1907 tot 1991, beslaat amper vijftig bladzijden. De schrijver van een recensie dient zich in te houden. De norm verdient eerbiediging.
In Het jachtgeweer is de naamloze verteller een dichter. Door toevallige omstandigheden is hij betrokken geraakt bij een verhaal dat vervolgens in briefvorm verteld wordt. Een oud klasgenoot is redacteur bij het tijdschrift Vrienden van de jacht, en nodigt de verteller uit in het blad een gedicht te publiceren. De dichter heeft weinig met de jacht maar er dringt zich aan hem een recente herinnering op die inspiratie biedt voor een prozagedicht. De dichter zag een man met een geweer op een berg lopen wat een fascinerende indruk maakte. Wat was dat voor een man die vooral eenzaamheid en nadenkendheid uitstraalde. Na publicatie realiseert de dichter zich pas dat het lezerspubliek van de jagersvereniging vooral behoefte heeft aan een lofzang op de jacht. Aan die eis heeft de dichter niet voldaan. Hij vreest boze reacties. Vooralsnog reageert niemand. Na twee maanden komt er een brief van Josuke Misugi. Het is geen protestbrief. Misugi heeft zichzelf herkend in de geportretteerde jager uit het gedicht. Hij vindt het gedicht raak getroffen en beloont de dichter voor het opgebouwde vertrouwen met het opsturen van drie brieven. Misugi stond op het punt de brieven te vernietigen maar omdat hij het gevoel heeft dat de dichter hem begrijpt stelt hij het op prijs als deze kennis zou willen nemen van de brieven. Niets meer en niets minder. De brieven zijn geadresseerd aan Misugi, de afzender is in alle gevallen een vrouw.
Een grote zeemanspijp tussen zijn tanden geklemd, zijn setter voor zich uit, klom de man langzaam, de graspluizen op zijn pad ontwijkend, zijn laarzen knerpend over vorstnaalden, de vroegwinterse Amagi-berg op
De briefschrijvers zijn intieme bekenden van Misugi: zijn echtgenote, zijn minnares en de dochter van de minnares. Saiko, de minnares, is overleden. Haar brief is postuum aan hem gericht. Zij verwoordt wat Misugi voor haar heeft betekend. Dat werpt een ander licht op hun relatie. De dochter heeft in het dagboek van haar moeder stiekem vernomen over het bestaan van de relatie. Zij schrijft Misugi wat die wetenschap voor effect op haar heeft. Midori, de echtgenote, laat per brief weten dat zij al lang op de hoogte is van de verhouding. Complicerend detail is dat Saiko en Midori nichtjes zijn maar ook elkaars beste vriendinnen.
Het knappe van de novelle is dat hij de drie vrouwen een eigen toon meegeeft. Zij maken duidelijk hoe zij de geheime relatie hebben ervaren. Over de feiten bestaat nauwelijks onenigheid. Wie wat wanneer tegen de ander zei, stemt in de weergave van de brieven overeen. Desondanks is de beleving een strikt persoonlijke. De gebeurtenis blijft hetzelfde maar iedereen geeft daar een eigen kleuring aan. Inoue beschrijft de variatie in de gevoelswereld van mensen ook tussen hen die elkaar goed kennen. Wat mensen ten diepste vinden is een particuliere aangelegenheid. De novelle bevat gerelateerd aan de omvang een grote psychologische rijkdom. De hoofdrolspelers weten evenmin van elkaar wat de ander precies weet en vindt. De lezer neemt een voorkeurspositie in. Hij is beter geïnformeerd dan de hoofdrolspelers met uitzondering van Misugi. De lezer kan vergelijken en desnoods oordelen. Misugi is bij dit alles de verliezer. Geen van de brieven bevat een boodschap waarover hij zich zal verheugen. De dichter heeft hem in het gedicht betrapt in zijn kwetsbaarheid.
Yasushi Inoue begon met literair werk na een loopbaan in de journalistiek. Zijn werk behandelt vaak de Japanse geschiedenis. In Het jachtgeweer laat hij zien zijn huidige tijd net zo goed in de vingers te hebben. Het lezen van zijn werk doet verlangen naar meer. De kleine uitgeverij Bananfish, gespecialiseerd in vertalingen van minder bekende schrijvers, heeft inmiddels Stierensumo aan Het jachtgeweer toegevoegd. Daarin laat een jonge hoofdredacteur van een krant zich overhalen om een commercieel zijpad te bewandelen met het organiseren van een Japans stierengevecht. Sinds Kaas van Elsschot weten we dat het dan oppassen geblazen is.
